Volgens Joodse legendes is een golem een wezen dat door een geleerde wordt gekneed uit stof of klei en tot leven wordt gewekt door rituele bezweringen. De golem verhoudt zich tot zijn menselijke schepper als hulpje, compagnon of beschermer van diens bedreigde gemeenschap. Maar het experiment ontspoort: het wezen keert zich tegen zijn schepper. Deze mythe van artificieel leven ligt aan de basis van de nieuwe creatie van Thomas Ryckewaert. Het is een verhaal over ambitie, creativiteit, macht, schepping, waanzin en destructie. Het is een thema dat raakt aan de eeuwenoude angst voor het scheppen van iets wat ons overvleugelt: van de Bijbel over Frankenstein tot aan het spook van artificiële intelligentie. Het is een verhaal dat in elk tijdperk dezelfde vraag stelt: hoe diep mogen we graven?

In een verstilde, filmische beeldtaal balanceert Golem op de dunne lijn tussen mens en materie, tussen rede en angst. Oog in oog met een wezen dat heel erg op hem lijkt maar tegelijk fundamenteel anders is, wordt de mens een spiegel voorgehouden. Hij ziet monsters geboren worden in de dingen, in de ander, in zichzelf.

project details

In Chaos – making sense of an ending probeert bioloog en acteur Thomas Ryckewaert wijs te raken uit de gebeurtenissen van de afgelopen jaren: het plotse overlijden van zijn vader, de lockdown, ecologische rampen en een groeiend defaitisme. Geruggensteund door wiskunde, ecologie, science fiction, dagboekfragmenten en Playstationgames gaat Thomas het gevecht met zijn demonen aan.

In Chaos vervagen de grenzen tussen het intieme en het globale, tussen binnen- en buitenwereld, tussen werkelijkheid en waanzin.

Kunnen wetenschappelijke modellen soelaas brengen op een onoverzichtelijke en onvoorspelbare planeet? Kan je tegelijk rouwen om een geliefde én om het einde van de wereld? Schuilt er poëzie in theorie? En wat dan met theater?

project details

Wat we weten is niet wat we verlangen. – Patricia De Martelaere.

Al sinds het ontstaan van de moderne wetenschap hebben we moeite gehad om haar inzichten en gevolgen te verwerken. In de voorbije eeuwen stootten wetenschappers op dermate vreemde, contra-intuïtieve en emotioneel uitdagende ontdekkingen dat ze schokgolven veroorzaakten doorheen ons gemeenschappelijk bewustzijn. Er gaapt een kloof tussen wat we weten over de wereld en hoe we die ervaren. En die kloof wordt alsmaar breder. Recente inzichten in pakweg kosmologie, klimaatwetenschap, biologie en A.I. ontsluieren of genereren een realiteit die we ons met de dag moeilijker kunnen inbeelden. De kosmos zou een hologram zijn. Artificiële neurale netwerken worden creatief. Mijn ‘zelf’ blijkt een neurobiologische illusie. De ijskappen smelten.

Feiten blijken vreemder dan fictie. Zoals cultuurcriticus Mark Fisher schrijft in The Weird and the Eerie: “Een zwart gat is vreemder dan een vampier. De manier waarop het ruimte en tijd verscheurt gaat compleet voorbij aan onze dagdagelijkse ervaring van de realiteit, en toch behoort een zwart gat tot de realiteit van onze kosmos – een kosmos die dus veel vreemder moet zijn dan onze ervaring kan vatten.” Hoe verhouden we ons tot deze kloof? Hoe kunnen we die vreemdheid adresseren? Hoe voelen we ons daarbij?

Vanuit mijn wetenschappelijke achtergrond ben ik in mijn theaterwerk altijd geïnteresseerd geweest in deze kloof, en in welke mate de podiumkunsten hierover bruggen kunnen slaan. In de bevreemdende spanning tussen wat we weten en wat we verlangen zit denk ik een enorm dramatisch potentieel. Zoals hierboven vermeld ben ik in mijn creaties van de laatste jaren op zoek geweest naar manieren om non-fictie te ensceneren. Move 37 (2019) was een lecture performance in co-creatie met theoretisch fysicus Thomas Hertog en ging aan de slag met A.I. en zwarte gaten, in een poging het onverbeeldbare te verbeelden en de unheimliche gevolgen ervan vorm te geven. Chaos (2023) was een solo n.a.v. de plotse dood van mijn vader en ging over de verstrengeling van persoonlijk en globaal verlies: hoe te rouwen om een geliefde in apocalyptische tijden van klimaatverandering, pandemieën en massa-extinctie. Wiskunde (chaostheorie) en biologie werden ingezet als een zoektocht naar troost. Met deze aanvraag wil ik over een periode van zes maanden onderzoeken hoe ik, in tegenstelling tot vorige producties, vanuit fictie kan vertrekken om het over een bevreemdende wetenschappelijke realiteit te hebben, hoe wetenschap en fictie tot elkaar in spanning staan, en hoe de combinatie van beiden kan leiden tot een resultaat dat meer is dan de som van de delen.

Een evidente vorm hiervoor zou science-fiction kunnen zijn. Maar in de laatste jaren is er een nieuwe literatuurstroming ontstaan die New Weird is gaan heten. Dit is een combinatie van science-fiction, horror en speculatieve fictie die de bevreemdende realiteit waarin we zijn terecht gekomen tracht vorm te geven.

project details