Auteursrecht voor Bomen

Kunnen we de ‘wij’ van een team of een vriendengroep uitbreiden naar bomen en meer-dan-menselijke wezens? Hoe doe je dat?

Is het als kunstenaar mogelijk om bomen met wie je samenwerkt auteursrecht te verlenen, evenals beslissingsrecht en een legale aanwezigheid in een organisatie? Hoe maak je zoiets concreet, in communicatie, materieel, administratief?

Auteursrecht voor Bomen is een project van Anaïs Berck, een collectief van kunstenaars, bomen en algoritmes. Tijdens de residentie in C-TAKT werken Maria Lucia Cruz-Correira en An Mertens aan een online publicatie. Ze nodigen ook andere Belgische kunstenaars uit en hopen zo een nationaal netwerk te creëren van kunstenaars die bewust kiezen voor samenwerkingen met meer-dan-menselijke wezens.

Samenwerken met meer-dan-menselijke wezens maakt deel uit van de tijdsgeest. Een hele generatie kunstenaars wendt zich tot andere entiteiten in hun zoektocht naar ervaringen en verhalen waarin de mens niet meer centraal staat en actief relaties aangaat met bomen, planten, rivieren, vogels, bacteriën, fungi. Zo organiseerde het Kröller-Müller Museum de voorbije zomer de tentoonstelling Botanischer Wahnsinn, waarin het werken van kunstenaars presenteerde, die vanuit verschillende gezichtspunten naar de rijke wereld van planten kijken. Bij Onomatopee in Eindhoven liep even later de expo A Tree, dat onderzoek en werk toonde waarin kunstenaars de relatie tussen mensen en bomen onderzoeken en manieren waarop we ons nauwer kunnen verhouden tot hun tijdsbestek. Ook Documenta 15 in Kassel (2022) toonde een serie werken van kunstenaars die met meer-dan-menselijke wezens, werken, zoals Beeholder-Beecoin (ZK/U), The Book of the Ten Thousand Things (La Intermundial Holobiente) of The Story of Half-a-Halfling (Jumana Emil Abboud), om er enkele te noemen. Verder zijn er ook schrijvers die openlijk over hun relaties met bomen en andere levende wezens beschrijven, zoals Arjen Mulder (De Vriendschap van Bomen), Maja Kooistra (Leven met Bomen), Didier Van Cauwelaert (Les Emotions cachées des Plantes).

Voor dit project interviewen Maria Lucia en An een twintigtal nationale en internationale kunstenaars en schrijvers over hun methodes om relaties aan te gaan met meer-dan-menselijke wezens, hoe ze erbij gekomen zijn, en hoe ze zich de gevolgen van dit nieuwe paradigma in de toekomst voorstellen. Op basis van dit en ander materiaal creëren ze een online publicatie – een handleiding om samen te werken met meer-dan-menselijke wezens – en een fysieke publicatie met speculatieve ideeën rond deze thema’s.